Treći put zaredom Novi Pazar je najtransparentnija lokalna samouprava. Od 145 opština, Prijepolje je zauzelo 126. mesto. Međutim, u oceni pojedinih segmenata, Prijepolje je 142. mestu kad je reč o transparetnosti podataka vezanih za budžet.
Švajcarska kancelarija za saradnju i Transparentnost Srbija predstavili su krajem oktobra Indeks transparentnosti lokalne samouprave LTI 2024. Transparentnost Srbije je na osnovu 95 indikatora ocenila i rangirala transparentnost svih 145 opština i gradova u Srbiji. Novi Pazar se, među 145 opština i gradova u Srbiji, treći put zaredom „izborio“ za titulu najtransparentnije lokalne samouprave.
U istraživanju koje je sprovela Transparentnost Srbija, od maja do septembra ove godine, ovaj grad je od maksimalnih 100 osvojio 97 bodova. Sa nešto manje osvojenih poena su opštine Veliko Gradište i Kanjiža, koji su i prethodnih godina bili u vrhu liste po transparentnosti u radu. Prijepoljska opština nije značajnije napredovala kada je reč o transparentnosti rada lokalne samouprave. Nalazi se na 126 mestu sa svega 39 bodova. Od susednih opština, transparentnije su: Užice (13 mesto sa osvojenih 68 bodova), Nova Varoš je na visokom 32. mestu sa 60 bodova, Sjenica se nalazi na 93. mestu sa 47 bodova koliko ima i Bajina Bašta, a Priboj je na 60 mestu sa 52 boda, koliko ima i Arilje.
Kada je reč o transparentnosti odnosno dostupnosti podataka javnosti, zanimljivo je da je po transparentnosti rada skupština opština, odnosno opštinskih veća ubedljivo najbolje ocennjen Novi Pazar, koji jedini ima maksimalan broj bodova, Tutin je na visokom četvrtom mestu, a u našem okrugu najbolji su Užice i Priboj (14. mesto), dok je Prijepolje na 41 mestu. Koliko je, pak, dostupan i otvoren uvid građana u budžet opština? Najbolje je ocenjena opština Kanjiža, Užice je na 7. mestu,Nova Varoš na 19, Priboj je 126, a Prijepolje je na dnu, odnosno na čak 142. mestu. Zanimljivo je i kad je reč o javnim nabavkama i koliko su informacije iz ove oblasti dostupne građanima, odnosno transparentne u svakom trentku. Od opština Zlatiborskog okruga među onima koje su rangirane na prvom mestu su Užice, Sjenica, Arlje ali i Prijepolje. Međutim, pristup informacijama je još jedna “slaba” ili nedovoljno transparentna tačka prijepoljske opštine jer se nalazi na čak 126. mestu.
Indeks transparentnosti lokalne samouprave LTI 2024 predstavlja istraživanje, ocenjivanje i rangiranje 145 jedinica lokalne samouprave i 25 gradskih opština u Srbiji, koje sprovodi Transparentnost Srbija. Ovo je osmi put da TS sprovodi ovo istraživanje. Prema metodologiji TS, indeks transparentnosti se izračunava kao zbir poena dobijenih na osnovu odgovora na indikatorska pitanja, i kreće se u rasponu od 0 do 100. Ove godine, isto kao i u 2023, korišćeno je 95 indikatora (indikatorskih pitanja). Negativan odgovor donosi 0 bodova, a pozitivan 1 ili 2. Konkretnije, pitanja koja se odnose na pet najvažnijih indikatora transparentnosti („osnovni indikatori“) donose 2 poena za pozitivan odgovor i 0 za negativan, dok preostalih 90 pitanja donose 1 ili 0 poena.
Odgovori na indikatorska pitanja su prikupljani pregledanjem zvaničnih internet prezentacija gradova, opština i gradskih opština. Korišćen je i drugi metod – direktan uvid, posetom svim uslužnim centrima i prostorijama lokalne uprave. Treća grupa izvora su bili odgovori iz samih lokalnih samouprava po zahtevima za pristup informacijama od javnog značaja. Četvrtu grupu izvora predstavljaju podaci pribavljeni od drugih relevantnih organa (Poverenik za informacije od javnog značaja, Agencija za sprečavanje korupcije).
Svih 145 gradova i opština je rangirano zajedno, dok je 25 gradskih opština ocenjeno ali ne i rangirano, s obzirom na to da nemaju iste nadležnosti kao opštine.
Konačni rezultat predstavlja status transparentnosti koji je procenjen u trenutku kada je verifikacija finalizirana. Stvarna transparentnost JLS, tj. stanje na njihovim web sajtovima i u njihovim prostorijama, može se, dakle, razlikovati od statusa u trenutku predstavljanja ovog izveštaja.
Važno je napomenuti da loši rezultati u nekim kategorijama ne moraju nužno značiti i da je korupcija raširena u tim oblastima. Slično tome, dobri rezultati nikako ne garantuju da nema korupcije. Transparentnost je samo mehanizam za lakše otkrivanje ili sprečavanje korupcije; konačan uspeh ovih mehanizama zavisi i od mnogih drugih faktora. Takođe, nizak rezultat LTI ne znači nužno da je opština korumpiranija od neke druge koja ima viši LTI, i obrnuto. Činjenica je da bi nizak LTI trebalo da „probudi javnost“, kao i lokalnu upravu i menadžment, dok visoki LTI znače da će koruptivno ponašanje biti teže prikriti, odnosno da ga je lakše otkriti.
I.Hadžagić
