Projekat koji je podržalo Ministarstvo za kulturu i informisanje Republike Srbije ima za cilj očuvanje „toponimije svakodnevice“, odnosno naziva pojedinih dijelova grada jer je to dio kulturnog i urbanog identiteta Prijepolja
Prijepolje je multietnička i multikulturna sredina kroz vijekove. Određeni način života Srba i Bošnjaka, pravoslavnog i islamskog stanovništva, uticao je na uređenje pojedinih naselja i dijelova grada koji su sve do sredine 20. vijeka naseljavali ili jedni ili drugi, grupisani u zasebne cjeline. Tako se govorilo o mahalama i srpskoj varoši i svi ti dijelovi su imali svoje specifične nazive – toponime. Oni polako nestaju iz urbanog sjećanja početkom 21.vijeka, kada dolazi do novog talasa migracije. Gubljenje te male „toponimije“ svakodnevice, koja povezuje i malu sredinu čini zajednicom, dovodi do otuđenja, a nezapitanost do nepoznavanja sopstvenog grada, tradicije, istorije, načina života, odnosa među ljudima…
Zahvaljujući toponimima možemo odrediti suštinu zavičaja, stanovništva i naroda, pravce njihovih migracija i prisustvo drugih naroda na toj teritoriji. Prema međunarodnim standardima UNESKO neprihvatljivo je izvrtanje istorijskih naziva mjesta i njihova preimenovanja („Imena vlastita, ljudska, mjesna, imena brdima, rijekama…nijesu ničim manje važna od drugih kojih mu drago riječi. Mnoga su ne samo za poznavanje jezika bescijeno blago nego su često i pravi najpouzdaniji čuvari i glasnici narodne istorije. Kamo sreće da ih se što više može doznati“, Đuro Daničić).
Toponimi, odnosno lokalni nazivi pojedinih dijelova grada, utkani su u istoriju i kulturu gradskog života i Srba i Bošnjaka u Prijepolju. Određeni način života i Srba i Bošnjaka, odnosno pravoslavnog i islamskog stanovništva, odredio je i formiranje naselja i njihovu posebnost u gradu koji se razvijao sa desne strane Lima. Tako se govorilo o mahalama, koje gube svoj identitet već dvadesetih godina prošlog vijeka, a pedesetih godina i nestaju. Tome je doprinijela intenzivna gradnja stambenih objekata koji potuno mijenjaju odnos prema stanovanju i odvojenom životu. Ono što je zajedničko naslijeđe upravo su ti dijelovi grada jer Prijepoljci do druge polovine 20. vijeka nisu ni imali imena ulica već su se orijentisali upravo po tim gradskim toponimima. I danas rođeni Prijepoljci teško mogu neznancu objasniti gdje se nalazi neka ulica koju traži, iako je grad mali i ulica je relativno malo. Još se u razgovorima starih Prijepoljaca prepričavaju priče:“Sjećaš li se ti kad ono pođoše preko Prla, do Tavnika, pa preplivaše Lim i otrčaše čak preko šarampovskog mosta do Breze“.
Takav odnos prema naslijeđu počinje da se gubi početkom 21.vijeka kada dolazi do nove izražene migracije. Iseljava se veliki broj ljudi sa uskog područja grada, a u njihove kuće se useljavaju novi stanovnici koji ne poznaju toponime, niti gradske orjentire, niti to, pak, prepoznaju kao kulturno bogatstvo i urbano naslijeđe. Djeca više ne znaju da se omiljeno mjesto gde se i sada okupljaju zove Mejdan i da stanuju tamo gdje su nekada bili gradski vinogradi, niti zašto su Šarampovci posebni.
Gubitak te male „toponimije svakodnevice“ i gradskih orijentira koji je povezuju čini da se ljudi otuđuju, a nezapitanost dovodi do nepoznavanja sopstvenog grada, njegove tradicije, istorije, načina života, što vodi ka nezainteresovanosti za sve što nije prolazno s nama. Kroz seriju tekstova u projektu „(Ne) zaboravljeni toponimi“ List „Polimlje“ će afirmisati toponimiju grada, istražiti koliko je još prisutna, upoznati nove generacije, sačuvati od zaborava kao dio kulturne baštine Bošnjaka ali i većinskog stanovništva i svih koji su zainteresovani za istoriju ili naučne discipline koje se bave istraživanjem života na ovim prostorima.
Cilj projekta „(Ne)zaboravljeni toponimi“ je da sačuva od zaborava nazive pojedinih djelova grada, naselja, trgova i mjesta okupljanja koji su kroz vijekove bili prepoznatljivi i neodvojivi od svakodnevnog života Bošnjaka ali i većinskog naroda. To će doprinijeti novoj afirmaciji tih toponima među mladima. Projekat „(Ne)zaboravljeni toponimi“ će ukazati na potrebu da lokalna toponimija opstane i da bude dio svakodnevne kulture urbanog življenja. Takav odnos se ogleda i u poveznosti sa prošlošću koja se temelji i na lokalnoj „toponimiji“ kao nematarijalnom kulturnom naslijeđu.
Indira Hadžagić
ANTRFILE
Od ovog broja kroz seriju tekstova u okviru projekta (NE)ZABORAVLJENI TOPONIMI zahvaljujući Listu „Polimlje“ biće trajno sačuvani od zaborava nazivi pojedinih dijelova grada, od Bostana preko Borka, Mahale, Musale, Mejdana do Vinograda, Ćupridžika, Hamama, Šarampova i drugih. Tekstovi će biti plasirani i na portalu www.listpolimlje.info
